Çocukların kitapları sevmesi ve kitap okuma alışkanlığı kazanmasında ebeveynlerin rolü büyüktür. Ebeveynleri kitap okuyan ve evlerinde bir kitaplık bulunan çocukların, kitap okumayan ebeveynlerin çocuklarına göre daha fazla kitap okudukları bilinmektedir. Çocuklar genellikle anne babalarının davranışlarını izleyerek ve taklit ederek öğrenirler. Ebeveynlerinin evde kitap okuduğunu ve kitaplar üzerine konuştuğunu gören bir çocuk, kitaplara karşı olumlu bir tutum geliştirir ve kitap okuma alışkanlığını küçük yaşlardan itibaren yaşamına dahil eder.
Çocukların bebeklik çağından itibaren kitaplarla temas içinde olmaları, onlara yaşlarına, mizacına ve gelişimlerine uygun kitaplar okunması, ebeveynleriyle olan duygusal bağlarını güçlendirir. Çocukların doğdukları andan itibaren rutinlere ihtiyacı vardır. Çocuğa günün aynı saatinde ve evin aynı yerinde düzenli olarak kitap okunması, kitap okuma alışkanlığı kazanması açısından önemlidir. Bu nedenle, evin herhangi bir köşesinde televizyon sesi, cep telefonu, bilgisayar gibi dikkat dağıtıcı unsurlardan arındırılmış bir alan oluşturmak, okuma rutini geliştirilmesine yardımcı olacaktır. Eğlenceli ve dikkat çekici bir okuma alanı yaratmak, çocuğun okuma sürecine olan ilgisini arttırır.
Çocuğunuza kitap okurken uygun yerlerde ses tonunuzu değiştirerek hikayeye gizem ve heyecan katmanız, konuyla ilgili sorular sormanız ve onu okuma sürecine aktif olarak dahil etmeniz, kitaba olan ilgisini canlı tutacağı gibi çabuk sıkılmasını da önleyecektir. Bu süreçte, okuma süresinin çocuğun dikkat süresini aşmayacak şekilde ayarlanması önemlidir. Örneğin, 3 yaşındaki bir çocuğun dikkat süresi en fazla 5-8 dakika iken, 5 yaşındaki bir çocuğun dikkat süresi 10-15 dakikadır.
Kitap okuma etkinliği, çocuğun zihnine anne ve babasıyla birlikte güzel zaman geçirdiği, hem eğlendiği hem de öğrendiği bir eylem olarak kodlanmalıdır. Hikayeleriyle merak uyandırmayan, uzun ve karmaşık cümleler içeren, görsel çekiciliği olmayan kitaplar çocukların çabuk sıkılmasına neden olur. Bu nedenle, kitap okuma etkinliğini çocuk için eğlenceli bir oyun haline getirmek önemlidir. Oyunun çocukların bilişsel ve sosyal gelişimleri üzerinde etkin bir rolü vardır. Günümüzde, çocuklar ve yetişkinler dikkat dağıtıcı pek çok görsel uyaranlarla çevrelenmiş durumdadır ve öğrenme süreci yoğun bir biçimde görme ve duyma ile ilişkilidir. Kuşe kağıda basılmış ve uygun görsellerle desteklenmiş bir hikaye, henüz okuma yazma bilgisi olmayan okul öncesi çağındaki çocukların bir hikayeye daha uzun süre odaklanmalarına ve zihninde canlandırmalarına yardımcı olur.
Çocukların okuma alışkanlığı kazanmasına yardımcı olacak bazı öneriler:
Birlikte kütüphaneye gitmek: Birlikte düzenli olarak kütüphaneye gitmek, çocuğun kitaplara ve kitap okumaya yönelik düşüncelerini olumlu bir şekilde etkiler ve kitap okumanın günlük yaşamın bir parçası olduğu bilinciyle yetişmesine katkı sağlar.
Seçim hakkı tanımak: Çocuklar hangi kitapların kendileri için uygun olduğunu bilemezler, ancak seçtiğiniz birkaç kitabı çocuğun onayına sunmak, onları kitap seçme sürecine aktif olarak dahil eder. Bu yaklaşım, çocuğun fikirlerinin ebeveyni için değerli olduğu ve beğenilerinin önemsendiğini hissetmesine neden olur ve olumlu bir özdeğer duygusu geliştirmesine katkı sağlar.
Örnek olmak: Ebeveynlerin düzenli olarak kitap okuması, bu davranışın çocuk tarafından modellemesi açısından önemlidir. Çocuklar, ebeveynlerinin kitap okuma alışkanlığından ilham alarak kendi alışkanlıklarını geliştirirler.
Kitaplık veya okuma köşesi oluşturmak: Evde çocuğun kolayca erişebileceği, dikkat dağıtıcı unsurlardan arındırılmış bir okuma köşesi veya alanı oluşturmak, kitap okumayı çocuk açısından daha çekici hale getirir.
Görsel çekicilik: Çocuğun ilgisini çekecek şekilde resimli, renkli ve görsel açıdan zengin kitaplar seçmek önemlidir. Bu tür kitaplar, çocuğun ilgisini ve dikkat süresini artırır.
Okuma rutini: Günlük veya haftalık olarak belirli bir zaman diliminde çocuğa düzenli olarak kitap okumak, bir alışkanlık yaratma konusunda önemlidir. Bu, çocuğun okuma aktivitesini bir günlük rutin olarak algılamasını sağlar ve ilerde bir işe başlama ve sürdürme konusundaki dayanıklılığını güçlendirir.
Kitaplarla etkileşim: Okunan kitaplar üzerine konuşmak, çocuğun hikayeyi anlamasına ve karakterlerin duygularını kavramasına yardım eder. Bu yaklaşım, çocukların empati yeteneklerini geliştirmelerine de önemli katkı sağlar.
Birlikte bir hikaye yazmak: Okunan bir kitaba alternatif sonlar uydurmak veya birlikte küçük bir hikaye yazmak, çocuğun yaratıcılığını ve ebeveynleriyle olan ilişkisini güçlendirir.
Ödüllendirme ve teşvik: Kitap okuma alışkanlığını ödüllendirmek, örneğin tamamlanan kitaplar için küçük ödüller veya özel etkinlikler düzenlemek, çocuğun kitap okuma motivasyonunu arttırır.